Kamis, 19 Januari 2012

dwi haryadi 2611411024


Serat Sri Utama
Pupuh VI
Dadya gunggungirèng sêkar
nênêm sinom ngaping kalih
sinom pungkasan kinarya
mèngêti ukuran maring
krêtêg kèhnya winilis
catur kang wiwit dènukur
karêtêging bangawan
ing Padhasgêmpal pinanggih
 nênêm mètêr astha dhèsi wiyarira.
Arti dalam bahasa Indonesia :
Jadilah bangunan tembang
ke enam yakni Sinom yang ke dua
Sinom yang terakhir dibuat
Memperingati ukuran
jembatan yang jumlahnya
sudah ditentukan yakni empat
yang pertama diukur jembatan
Padhasgempal didapati
lebarnya enam meter lebih delapan desi meter



Analisis tembang diatas :
Kenikmatan dalam tembang :
Tembang merupakan ciptaan dari orang. Tembang pada masa itu diciptakan berdasarkan keadaan yang terjadi. Dalam tembang juga terdapat pesan dari sang pencipta tembang. Tembang tersebut juga terdapat unsur nilai yang sangat tinggi. Tembang pada masa itu merupakan sebuah karya sastra.

Guru gatra, guru wilangan dan guru lagu dari tembang diatas yaitu :
a.       Guru gatranya yaitu 9
b.      Guru wilangannya yaitu 8, 8, 8, 8, 7, 8, 7, 8, 12
c.       Guru lagunya yaitu : a, i, a, i, i, u, a, i, a

Rabu, 18 Januari 2012

tugas estetika pengganti semesteran

Nama : Dany Kristian Agustinus
NIM    : 2611411021


PUPUH I
DHANDHANGGULA
Serat Sri Utama :
1. Arungsit sru déramba mrih manis, lwirnya angèl gyan ulun ngupaya, ing têmbung tinêmbungaké, binangkitkên andudud, lêngênging tyas kanang sudyapti, wardinya sukèng driya, kang sudi ing kayun, kayun karsa jarwanira, miyarsakkên sumawana ngudanèni, marang ing srat punika.
2. Pêpèngêtan nalikanya nguni, ulun ngabèhi Atmasukadga, mundhi dhawuh sangandhapé, padéndra kang Sinuhun, Kangjeng Susuhunan utawi, kang tyasnya jawi iman, mashurkên yèn tuhu, nata pakuning buwana, myang sayidin panata gama mêngkoni, Kadhatyan Surakarta.
3. Hadiningrat darwanirat jawi, ulun kinèn ngirita supadya, Radyan Tumênggung parabé, Arung-|binang Sri Wadu, dé Sri Wadu wau winardi, wadya dalêm naréndra, pamajêgan dhusun, ing gêgatan umawrina, têgêsipun umawrina wruha maring, krêtêg Bacêm Ngutêr myang.
4. Padhasgêmpal Samaulun nami, saha ulun nalika dinuta, mrih kyai lurah uningèng, krêtêg sakawan wau, lawan dipunparingi kanthi, ngabèhi Taliwanda, myang dhawuh Sang Prabu, tiyang tiga ulun lawan, kanthi kula wau Taliwanda tuwin, Dyan Mênggung Arungbinang.
5. Sami ingandikakkên sarimbit, lan swaminya sarta kapatêdhan, swaniti motor sartané, dhawuh dalêm Sang Prabu, angkatira saking ing panti, nêtêpana wanci jam, énjang pukul pitu, ya ta badhamyan winarna, angkatira ingangkah marêngi ari, Ngad Wagé nuju tanggal.
6. Kaping astha wêlas Pébruwari, taun sapta juga rong prawira, déné lèk jawi tanggalé, ping kawanlikur nuju, Rabyalakir warsa marêngi, puniku winastanan, Dal angkaning taun, wiku suci murtining rat, Ijrah Nabi tata guna gunèng aji, Kunthara windunira.
7. Duk ing Saptu dalu ngrintênkên ri, wau Ngahad kang samyarsa mangkat, kacarita nalikané, déra samya galugur, guling layap byur-byuran nglilir, dadya mèh tantuk nêndra, dupi wancinipun, pukul tiga tangi samya, adus wusnya palêstha dènira mandhi, asamya wiwit dandan.
8. Jroning dandan amyarsakkên maring, ting cruwi-|tnya swaraning kukila, kang nèng taron pomahané, cingcinggoling lan manuk, thilang glathik êmprit lan pêking, angocèh swaranira, wèh rênèng pangrungu, mimbuhi sênênging driya, dènnya samya ginanjar jêng Sri Bupati, arsa winyatkên arga.
9. Sadaya wus rampung dènnya sami, amanganggya purwa prabangkara, purwa prabangkara lwiré, ing wétan cahyanipun, Sang Hyang Surya sampun nyoroti, nyilakkên rêpêting rat, sirna dadya santun, panjingglanging satngah sapta, wau ingkang samyarsa kula ampiri, wus sawégèng pandhapa.
10. Déné ulun kang ngripta bêbisik, Atmasukadga ugi mangkana, satngah sapta ing wanciné, sampun sawéga lungguh,nèng pantyasa ngarsa ngantyani, wau motor| wahana, paring jêng Sang Prabu , dupi wanci jam kasapta, kirang dasa mênut abdi dalêm supir, Bêkêl Wignya saksana.
11. Nyudhiyakkên rikanang swaniti, motor munggèng salor wiwaramba, srog prapta taman talompé, ulun umangkat laju, anumpaki wau swaniti, sarimbitan swamimba, wusnya tata lungguh, masin pinutêr lumaksa, swaranira sès-sès uwab wimba wèh wrin, mring janma kang tumingal.
12. Gya lumaksa sêr myang dyan ngampiri, mring kang parlu katuju karséndra, mrih myat krêtêg catur kèhé, nênggih ki lurah wau, Arungbinang ingkang bêbisik, lajêng kéwala mangkat, lan wau tan kantun, Taliwanda sarimbitan, nulya samya alungguh munggwèng swa-|niti, wusnya satata sila.
13. masin motor gya pinutêr nuli, swara sès-sès ngêsês kukusira, anyêmprot kaworan ing wé, nulya manglêr lumaku, karindhikkên nanging upami, katututan turangga, wus manyok kang sêngkut, parèstri kang nut manumpak, tinuduhkên kang dèrèng dipunwêruhi, suka tan èngêt wuntat.         
Serat ini menggunakan Gaya Bahasa Personifikasi : Kemudian mesin motor segera dinyalakan, suara ses ses mendesis, uapnya bercampur air..
           
Analisis Geguritan :
Dahulu kala ketika, Ngabehi Atmasukadga, mendapat tugas dari Sang Raja yaitu Sinuhun, Kangjeng Susuhunan atau, yang dipercaya di tanah Jawa. Termasyur namanya, sebagai pedoman di dunia, serta pemimpin agama yang memimpin Keraton Surakarta.
Saya diperintah untuk mengiring Raden Tumenggung yang bernama Arungbinang Sri Wadu, sSri Wadu tersebut dijelaskan  seorang prajurit raja seorang pamajegan dusun.
Dan ketika saya mengiring, kyai lurah untuk mengamati, keempat jembatan tersebut, dengan diberi teman, Ngabehi Taliwanda. Untuk melaksanakan tugas dari Sang Raja, tiga orang dengan saya, teman saya Taliwanda serta, Raden Tumenggung Arungbinang.
Semua diceritakan berpasangan  dengan istrinya, serta diberikan kendaraan motor. Peritah sang raja, keberangkatan saya dari rumah, tepat pada pukul tujuh pagi. Diceritakan keberangkatan saya yakni pada hari Minggu Wage tanggal, Delapan belas Pebruari tahun 1917. Sedangkan kalau tahun Jawa tanggal dua puluh empat Rabiulakhir tahun yang dinamakan tahun Jimawal 1847. 1335 H. Windunya windu Kunthara.
Ketika Sabtu malam menjelang hari Minggu, mereka yang mau berangkat diceritakan pada waktu itu semua berbaring tidur berserakan. Begitu waktu menunjukkan pukul tiga pagi semuanya bangun, mandi, seusai mereka mandi semua mulai berdandan.
Selama berdandan terdengarlah kicauan suara burung yang ada di pekarangan rumahnya. Burung cingcinggoling dan burung kutilang, gelatik, pipit dan peking. Kicauan suaranya begitu merdu saat didengar. Menambah senang hati mereka yang menerima tugas dari sang raja untuk pergi ke gunung.
Ketika semuanya sudah selesai, mereka yang hendak saya jemput sudah siap di pendapa. Sedangkan saya, pada pukul setengah tujuh sudah dan menunggu mereka di kendaraan motor pemberian sang raja. Sampai pada pukul tujuh kurang sepuluh menit abdi dalem sopir Wignya segera menyiapkan kendaraan tersebut. Motor berada di utara pintu rumah saya, tak lama kemudian saya pergi menaiki kendaraan tersebut bersama dengan istri saya.  Mesin dinyalakan lalu berjalan. Suara ses-sesnya seakan memberi peringatan kepada orang-orang yang melintas.
Saya segera pergi menuju ke tempat yang hendak saya jemput, menuju tempat yang hendak dituju sesuai kehendak raja, untuk mengamati jembatan yang berjumlah empat. Ki lurah yang bernama Arungbinang. Dan tidak ketinggalan pula Taliwanda beserta istri. Kemudian semuanya duduk di kendaraan. Kemudian mesin motor segera dinyalakan, suara ses-ses mendesis, uapnya menyembur bercampur air. Kemudian berjalan lambat, diperlambat namun dengan kira-kira. Disalip oleh kuda. Sudah jauh tersebut yang menyalip. Para perempuan yang ikut naik diberitahu yang belum diketahui. Begitu senang mereka hingga tidak ingat yang sudah terlewati.

Alur : Maju
Gaya Bahasa : Personifikasi contohnya: Kemudian mesin motor segera dinyalakan, suara ses-ses mendesis, uapnya menyembur bercampur air.
Sudut Pandang : orang pertama pelaku utama
Tema : Seseorang yang setia kepada Rajanya
Amanat : jadilah orang yang bertanggung jawab disetiap tugas yang diberikan kepadamu
Setting : gunung
            Waktu : sabtu malam menjelang minggu.

TIA MUKTI FATKHUR ROKHMAH (2611411019 )

Serat Jaka Lodang adalah syair/karangan dalam bahasa Jawa dari pujangga Rangga Warsita yang mengandung petuah akan adanya suatu zaman yang penuh dengan pancaroba. Serat Jaka Lodang ini terdiri dari dua bagian: bagian pertama dalam bentuk gambuh dengan 3 bait/paragraf (masing-masing mengandung 5 baris) dan bagian kedua dalam bentuk sinom. Pada bagian kedua yang juga terdiri dari 3 bait (masing-masing mengandung 9 baris), terdapat petuah sebagai berikut (beserta terjemahan bebas bahasa Indonesianya):
Sinom (bait pertama)
Sasedyane tanpa dadya = 8a
Sacipta-cipta tan polih = 8i
Kang reraton-raton rantas = 8a
Mrih luhur asor pinanggih = 8i
Bebendu gung nekani = 7i
Kongas ing kanistanipun = 8u
Wong agung nis gungira =7a
Sudireng wirang jrih lalis =8i
Ingkang cilik tan tolih ring cilikira = 12a

Suatu waktu seluruh kehendak tidak ada yang terwujud,
apa yang dicita-citakan akan berantakan,
apa yang dirancang menjadi gagal,
yang ingin menang malah kalah,
karena datangnya hukuman yang berat dari Tuhan.
Yang tampak hanyalah perbuatan-perbuatan tercela,
orang besar akan kehilangan kebesarannya,
lebih baik nama tercemar daripada bertanggung jawab (mati),
sedangkan yang kecil juga tidak mau tahu akan keterbatasannya.
Wong alim-alim pulasan =8a
Njaba putih njero kuning =8i
Ngulama mangsah maksiat =8a
Madat madon minum main =8i
Kaji-kaji ambataning =8i
Dulban kethu putih mamprung =8u
Wadon nir wadorina =7a
Prabaweng salaka rukmi =8i
Kabeh-kabeh mung marono tingalira =12a
Banyak orang yang alim, tetapi hanyalah bersifat hiasan saja,
diluar tampak baik (putih) tetapi di dalamnya kuning,
banyak ulama berbuat maksiat,
mengisap ganja, berbuat selingkuh, minum minuman keras, berjudi.
Banyak haji melemparkan,
dan melepas ikat kepala hajinya,
para wanita kehilangan kewanitaannya,
karena pengaruh harta benda,
semuanya itu hanya kebendaan-lah yang menjadi tujuannya.
Para sudagar ingargya =8a
Jroning zaman keneng sarik =8i
Marmane saisiningrat =7a
Sangsarane saya mencit =8i
Nir sad estining urip =7i
Iku ta sengkalanipun =8u
Pantoging nandang sudra =7a
Yen wus tobat tanpa mosik =8i
Sru nalangsa narima ngandel ing suksma =12a
Di antara para saudagar dan pedagang,
hanya harta bendalah yang dihormati pada zaman itu,
seluruh isi dunia penuh dengan penderitaan,
kesengsaraan makin menjadi-jadi,
di tahun Jawa 1860 (Nir=0, Sad=6, Esthining=8, Urip=1) atau 1930 Masehi
yang akan menjadi tonggak sejarahnya.
Pada akhirnya penderitaan yang akan terjadi,
pada saat semua mulai bertobat dan menyerahkan diri,
kepada kekuasaan Tuhan dengan sepenuh hati.

Lilis Nawati (2611411013)

SERAT SRI UTAMA
 
PUPUH II ~
P A N G K U R
1. Dupi prapta tanggul nulya, winêruhkên krêtêg Tanggul yaiki, dupi jlêg sampun kalangkung, krêtêging Kaliwingka, sawatara rinikatkên lampahipun, sumiyut ing Grogol prapta, lampahira rindhik malih.

2. Awit Grogol wau pasar, lêng-ulêngan janma anêngah margi, krana ing pranatanipun, mring supir ingkang samya, anglampah-|kên motor kalamun pakéwuh,  marga ingkang dipunambah, karindhikkên myang akanthi.

3. Sagung duga dugèng driya, pinasang ing pikir ywa nganti lali, sagung pakéwuh wus putus, iku supir utama, kacarita lampahing motor wus tutug, ing krêtêg Bacêm kaambah, karindhikkên dènnya laksi.

4. Mrih samya trang pakartinya, rosa saé tan wontên nguciwani, kyahi lurah dyan tumênggung, nabda marang kang aran, Taliwanda pinrih nindakkên pangukur, winangsulan yogyanira, mangké kémawon manawi.

5. Sampun wangsul lampahira, saking krêtêg Padhasgêmpal rumiyin, gya Samaulun ingukur, ing panjang wiyarira, lajêng Ngutêr sumawana Bacêm rampung, kyai| lurah waluyannya, ya bênêr iku prayogi.

6. Lamun wus bali kéwala, motor nulya linampahkên kinardi, sawatawis rikatipun, larisnya dyan wus prapta, pos wétannya Kaliwonan kang sinêbut, kabupatèn Sukaharja, nanging dènira lumaris.

7. Wau motor malah mandar, trusnya ngidul wimbuh rikat sakêdhik, prapta krêtêg Ngutêr sampun, karindhikkên lampahnya, ugi mamrih têrang ing pakartinipun, arsitèg sanyata dibya, pakartinya dèra kardi.

8. Bagus santosanya kêmbar, lawan krêtêg Bacêm kang wus kawuri, namung kaot dirganipun, sinawang lan lumampah, panjang wiyar krêtêg Bacêm nanging lamun, sampun dènukur kintênnya, botên kaot sapara tri.

9. Kula kang ngripta pèngêtan, têmbung anak sarta kêris kinawi, nun Atmasukadga ulun, kang nyupir saking praja, nalikanya motor rindhik lampahipun, ki lurah bêbisik nabda, kulup gonku arang angling.

10. Marang sira déning sabab, têmbung dhaup gêntha dara jinarwi, panêmu myang panyawangku, wong nyupir iku kêna, dènèmpêrkên lan janma nurat nuju, tan kêna dènjak rasanan, awit kadya sira iki.

11. Gonmu nyupir ati tangan, sarta pada tansah anambut kardi, kula anulya umangsul, dhumatêng kyai lurah, tan kénging krêp imbal wuwus mandar angur, janma nyrat dènjak raosan , yèn salah namung dènkêrik.

12. Ki lurah nulya maluya, iya bênêr kulu-|p gonmu mangsuli, ki lurah gya nabda manglung, cêlak mring karna amba, bisik-bisik makatên bêbisikipun, mêngko yèn lurungé padhang, motor dènira lumaris.

13. Sêngkakna lumarisira, mamrih para swami iku udani, rasané motor sru mamprung, kang binasakkên kêna, janma lémpoh jajah jaban jagad kêmput, nir pralambang kang tumimbang, rikatira kadya kuwi.

14. Nun prayogi waluyamba, dupi sampun wontên wradinan rêsik, têgêsnya samun tumlawung, janma kéwan tan ana, gumalibêsing margi dinulu suwung, ing ulun rikatkên nulya, plas ngêsuk swasana nami.

15. Dadya lir angin prahara, manjing jroning motor angosak-a-|sik, rambuting pra swami wau, tansah ngêlus késwanya, priyanira pitakon priyé rambutmu, pra wanita waluyanya, dahat dènnya mosak-masik.

16. Ki lurah dyan mênggung nabda, mring swamèngwang makatên dènira ling, Dyan Ngantèn Kadga sira dhuk, coba-coba gawéa, pralambangé motor dènira lumaku, swamèngwang aris maluya, makatên dènira angling.
17. Kula sampun krêp késahan, mring Bandhung myang Surapringga Batawi, dhawuh sorpada Sang ulun, Gusti Pêpundhèn amba, Kangjêng Ingkang Sinuhun kang sih mring wadu, numpak ègprès rikatira, dèrèng sami lan puniki.

18. Amila motor punika, lumaksanya kawula angaturi, pralambang lambanging ngèlmu, janma cébol anglunjak, tranggana nèng lokamantala kajumput, rêbatan lan janma wuta, kalangan têbaning langit.
19. Puwara jlêg sampun prapta, wontên krêtêg Padhasgêmpal lir ngimpi, andaradasih satuhu, Padhasgêmpal kaambah, sampun rindhik motor wau lampahipun, kula tur maning pralambang, rikatnya motor lumaris.

20. Kadya kitab caritanya, duk jêng Nabi Panutup anitihi, paksi burak namanipun, katimbalan Pangéran, sabên mlumpat salumpatan têbihipun, lampahan gangsal tus warsa, ki lurah sukèng tyas angling.

21. Dhatêng kula dènnya nabda, lé rasakna swaminta dèra kardi, pralambang mangkono mau, kula gumlêgês sarta, amangsuli dhumatêng ki lurah wau, inggih sanggya rêraosan, nèng jronya motor puniki.

22. Mung kinarya mangrênèng tyas, dènnya sami angsal sih dèndhawuhi, karsa dalêm Sang Aprabu, kinèn samya bêsiyar, gêgirang tyas mring arga praptaning gunung, mung kadi janma supêna, amargi saking nagari.

23. Pukul sapta ing umangkat, sampun prapta Padhasgêmpal banawi, kang dèn krêtêg warninipun, dipunambah punika, dados pintên jam danguning lampahipun, ki lurah lajêng maluya, mung juga satngah jam prapti.

24. Ing bangawan Padhasgêmpal, motor ngong dhêg Taliwanda lan supir, Dèn Bêkêl saksana mudhun, ngukur wau jêmbatan, rampungira ing pangukur lajêng wangsul, numpak motor malih nulya, pratéla panjang wiyaring.

25. Wau krêtêg Padhasgêmpal, nanging ulun kang ngripta pratéla mring, sanggyanira kang mahayun, nungkara srat punika, ukur krêtêg-krêtêg ing sadayanipun, badhé kapratélèng wuntat, supadya trang tharik-tharik.

26. Yata mangkyamba carita, sampunira makatên motor nuli, kula lampahakên têrus, mangetan sabên ludhang, madyanira| ing ênu dinulu suwung, motor ngong lariskên rikat, sakêdhap kéwala prapti.

27. Ing Jati Bêdhug arannya, duk nèng ngriku motor dyan ngong abani, crag-crèg tyasnya motor wau, mangêrtos kèndêl nulya, Kyai Lurah Arungbinang yèku laju, pitanya marang sujanma, kéné iki lurung ngêndi.
28. Kang tinanya aturira, tiyang ngriki anggènipun mastani, wradinan ing Jati Bêdhug, kya lurah gya pitanya, purwanira priyé déné para manus, ngarani mangkono samya, aturnya wau sujanmi.

29. Criyosnya wong wréda- wréda, ing wanadri ngriki punika nguni, wontên wit jati gêngipun, sa-|bêdhug kang gêng dahat, kyai lurah anulya malih andangu, pogogé mau mandira, ingkang aran kayu jati.

30. Saikiné iku apa, ijéh wujut kang tinanya mangsuli, sampun ical wujutipun, ambok bilih kéwala, wus kurugan saking siti lunturipun, ing rêdi déning kawruhan, samantên praptèng sapriki.

31. Kèndêl kya lurah takyannya, wontên ngriku motor ngong putêr bali, gya mring krêtêg Samaulun, sawusira tumêka, krêtêg wau motor kula dhêg myang ulun, manggènkên nèng pinggir marga, parluning tyas ngong supadi.

32. Dyan Bèhi Taliwanda myang, Bêkêl Wignya saksana mudhun sami, angukur karêtêg wau, wusnya rampung anulya, wangsul maring rata motor minggah sampun, gya lapur pétang ukuran, mring ngong kasmaran kulingling.

Anlisis
Tema                     : orang yang gemar mengukur serta mendeteksi jembatan-jembatan yang ada di daerah tertentu.
Amanat                : Berhati-hatilah kamu dalam menyetir baik tangan serta kaki harus senantiasa bekerja sama
Alur                 : Maju
Sudut pandang : Orang ketiga,
Setting :
-          Waktu   : Pukul Tujuh mereka melakukan perjalanan menuju Bengawan Padhasgempal
-          Panggung : krêtêging Kaliwingka, sumiyut ing Grogol, krêtêg Bacêm, krêtêg Padhasgêmpal, krêtêg Ngutêr, ing Jati Bêdhug
Gaya Bunyi         : dinyanyikan secara lagu pangkur
Guru gatra          : 7
Guru lagu            : a, i, u, a, u, a, i
Guru wilangan   : 8, 11, 8, 7, 12, 8, 8