Nama : Dany Kristian Agustinus
NIM : 2611411021
PUPUH I
DHANDHANGGULA
DHANDHANGGULA
Serat Sri Utama :
1. Arungsit sru déramba mrih manis, lwirnya angèl gyan ulun ngupaya, ing têmbung tinêmbungaké, binangkitkên andudud, lêngênging tyas kanang sudyapti, wardinya sukèng driya, kang sudi ing kayun, kayun karsa jarwanira, miyarsakkên sumawana ngudanèni, marang ing srat punika.
2. Pêpèngêtan nalikanya nguni, ulun ngabèhi Atmasukadga, mundhi dhawuh sangandhapé, padéndra kang Sinuhun, Kangjeng Susuhunan utawi, kang tyasnya jawi iman, mashurkên yèn tuhu, nata pakuning buwana, myang sayidin panata gama mêngkoni, Kadhatyan Surakarta.
3. Hadiningrat darwanirat jawi, ulun kinèn ngirita supadya, Radyan Tumênggung parabé, Arung-|binang Sri Wadu, dé Sri Wadu wau winardi, wadya dalêm naréndra, pamajêgan dhusun, ing gêgatan umawrina, têgêsipun umawrina wruha maring, krêtêg Bacêm Ngutêr myang.
4. Padhasgêmpal Samaulun nami, saha ulun nalika dinuta, mrih kyai lurah uningèng, krêtêg sakawan wau, lawan dipunparingi kanthi, ngabèhi Taliwanda, myang dhawuh Sang Prabu, tiyang tiga ulun lawan, kanthi kula wau Taliwanda tuwin, Dyan Mênggung Arungbinang.
5. Sami ingandikakkên sarimbit, lan swaminya sarta kapatêdhan, swaniti motor sartané, dhawuh dalêm Sang Prabu, angkatira saking ing panti, nêtêpana wanci jam, énjang pukul pitu, ya ta badhamyan winarna, angkatira ingangkah marêngi ari, Ngad Wagé nuju tanggal.
6. Kaping astha wêlas Pébruwari, taun sapta juga rong prawira, déné lèk jawi tanggalé, ping kawanlikur nuju, Rabyalakir warsa marêngi, puniku winastanan, Dal angkaning taun, wiku suci murtining rat, Ijrah Nabi tata guna gunèng aji, Kunthara windunira.
7. Duk ing Saptu dalu ngrintênkên ri, wau Ngahad kang samyarsa mangkat, kacarita nalikané, déra samya galugur, guling layap byur-byuran nglilir, dadya mèh tantuk nêndra, dupi wancinipun, pukul tiga tangi samya, adus wusnya palêstha dènira mandhi, asamya wiwit dandan.
8. Jroning dandan amyarsakkên maring, ting cruwi-|tnya swaraning kukila, kang nèng taron pomahané, cingcinggoling lan manuk, thilang glathik êmprit lan pêking, angocèh swaranira, wèh rênèng pangrungu, mimbuhi sênênging driya, dènnya samya ginanjar jêng Sri Bupati, arsa winyatkên arga.
9. Sadaya wus rampung dènnya sami, amanganggya purwa prabangkara, purwa prabangkara lwiré, ing wétan cahyanipun, Sang Hyang Surya sampun nyoroti, nyilakkên rêpêting rat, sirna dadya santun, panjingglanging satngah sapta, wau ingkang samyarsa kula ampiri, wus sawégèng pandhapa.
10. Déné ulun kang ngripta bêbisik, Atmasukadga ugi mangkana, satngah sapta ing wanciné, sampun sawéga lungguh,nèng pantyasa ngarsa ngantyani, wau motor| wahana, paring jêng Sang Prabu , dupi wanci jam kasapta, kirang dasa mênut abdi dalêm supir, Bêkêl Wignya saksana.
11. Nyudhiyakkên rikanang swaniti, motor munggèng salor wiwaramba, srog prapta taman talompé, ulun umangkat laju, anumpaki wau swaniti, sarimbitan swamimba, wusnya tata lungguh, masin pinutêr lumaksa, swaranira sès-sès uwab wimba wèh wrin, mring janma kang tumingal.
12. Gya lumaksa sêr myang dyan ngampiri, mring kang parlu katuju karséndra, mrih myat krêtêg catur kèhé, nênggih ki lurah wau, Arungbinang ingkang bêbisik, lajêng kéwala mangkat, lan wau tan kantun, Taliwanda sarimbitan, nulya samya alungguh munggwèng swa-|niti, wusnya satata sila.
13. masin motor gya pinutêr nuli, swara sès-sès ngêsês kukusira, anyêmprot kaworan ing wé, nulya manglêr lumaku, karindhikkên nanging upami, katututan turangga, wus manyok kang sêngkut, parèstri kang nut manumpak, tinuduhkên kang dèrèng dipunwêruhi, suka tan èngêt wuntat.
Serat ini menggunakan Gaya Bahasa Personifikasi : Kemudian mesin motor segera dinyalakan, suara ses ses mendesis, uapnya bercampur air..
Analisis Geguritan :
Dahulu kala ketika, Ngabehi Atmasukadga, mendapat tugas dari Sang Raja yaitu Sinuhun, Kangjeng Susuhunan atau, yang dipercaya di tanah Jawa. Termasyur namanya, sebagai pedoman di dunia, serta pemimpin agama yang memimpin Keraton Surakarta.
Saya diperintah untuk mengiring Raden Tumenggung yang bernama Arungbinang Sri Wadu, sSri Wadu tersebut dijelaskan seorang prajurit raja seorang pamajegan dusun.
Dan ketika saya mengiring, kyai lurah untuk mengamati, keempat jembatan tersebut, dengan diberi teman, Ngabehi Taliwanda. Untuk melaksanakan tugas dari Sang Raja, tiga orang dengan saya, teman saya Taliwanda serta, Raden Tumenggung Arungbinang.
Semua diceritakan berpasangan dengan istrinya, serta diberikan kendaraan motor. Peritah sang raja, keberangkatan saya dari rumah, tepat pada pukul tujuh pagi. Diceritakan keberangkatan saya yakni pada hari Minggu Wage tanggal, Delapan belas Pebruari tahun 1917. Sedangkan kalau tahun Jawa tanggal dua puluh empat Rabiulakhir tahun yang dinamakan tahun Jimawal 1847. 1335 H. Windunya windu Kunthara.
Ketika Sabtu malam menjelang hari Minggu, mereka yang mau berangkat diceritakan pada waktu itu semua berbaring tidur berserakan. Begitu waktu menunjukkan pukul tiga pagi semuanya bangun, mandi, seusai mereka mandi semua mulai berdandan.
Selama berdandan terdengarlah kicauan suara burung yang ada di pekarangan rumahnya. Burung cingcinggoling dan burung kutilang, gelatik, pipit dan peking. Kicauan suaranya begitu merdu saat didengar. Menambah senang hati mereka yang menerima tugas dari sang raja untuk pergi ke gunung.
Ketika semuanya sudah selesai, mereka yang hendak saya jemput sudah siap di pendapa. Sedangkan saya, pada pukul setengah tujuh sudah dan menunggu mereka di kendaraan motor pemberian sang raja. Sampai pada pukul tujuh kurang sepuluh menit abdi dalem sopir Wignya segera menyiapkan kendaraan tersebut. Motor berada di utara pintu rumah saya, tak lama kemudian saya pergi menaiki kendaraan tersebut bersama dengan istri saya. Mesin dinyalakan lalu berjalan. Suara ses-sesnya seakan memberi peringatan kepada orang-orang yang melintas.
Saya segera pergi menuju ke tempat yang hendak saya jemput, menuju tempat yang hendak dituju sesuai kehendak raja, untuk mengamati jembatan yang berjumlah empat. Ki lurah yang bernama Arungbinang. Dan tidak ketinggalan pula Taliwanda beserta istri. Kemudian semuanya duduk di kendaraan. Kemudian mesin motor segera dinyalakan, suara ses-ses mendesis, uapnya menyembur bercampur air. Kemudian berjalan lambat, diperlambat namun dengan kira-kira. Disalip oleh kuda. Sudah jauh tersebut yang menyalip. Para perempuan yang ikut naik diberitahu yang belum diketahui. Begitu senang mereka hingga tidak ingat yang sudah terlewati.
Alur : Maju
Gaya Bahasa : Personifikasi contohnya: Kemudian mesin motor segera dinyalakan, suara ses-ses mendesis, uapnya menyembur bercampur air.
Sudut Pandang : orang pertama pelaku utama
Tema : Seseorang yang setia kepada Rajanya
Amanat : jadilah orang yang bertanggung jawab disetiap tugas yang diberikan kepadamu
Setting : gunung
Waktu : sabtu malam menjelang minggu.
Adi Tyas Angga Rini
BalasHapus2151407016
Tugas akhir pengganti ujian ESTETIKA
Asmaradana
1. serat yusup kang inganggit
pinethik carita nira
wonten dene nagarane
nenggih ing Keng nangngan ika
kang nama sri narendra
jujuluk sang naBi yaKub
ratu kasih hyang Suksma
2. garwa kang sepuh winarni
adarbe putra sawelas
pan sampun diwasa kabeh
cinarita kang atuwa
yahuda nama nira
tan wonten ratu kang purun
dikdaya ing parangmuka
3. garwa kang anem winarni
kakalih atmaja nira
anenggih ingkang kasihe
naBi yuSup kang atuwa
kang nom kakasih ira
pan Bunyamin wastanipun
punika kang kawarnani
4. mangkana ingkang winarni
bagendha yuSup pan wayah
rolas taun ing umurre
sare neng pangkoni rama
nuju malem jumuwah
yuSup katingalan murub
kang rama langkung tresnanya
5. ingkang putra nulya tangi
matur dhumateng kang rama
ngaturken impene mangke
kawula matur ing tuwan
kalane duk anandra
apan wulan surya wau
kalawan lintang sawelas
6. sadaya punika sami
asujud dhateng kawula
kados pundi wahanane
kang rama nulya ngandika
adhuh nak kang sun nyawa
lah menengnga anakking sun
aja sira awawarta
7. mring sadulumu pribadi
pasthi lamun nganiaya
aja tutur sira angger
yen sira arep weruha
wahnane impen nira
ana dene wulan iku
upamane bapakkira
8. kang surya iku kawarni
upamane ibu nira
ana dene sakabeh
lintang kang sawelas ika
sadulur mu sadaya
poma nyawa aja tutur
nulya wonten ibu nira
9. myarsa kang rama wawarta
mangkana kang punang garwa
malayu dhateng putrane
sarya tebah-tebah jaja
kang putra sareng myarya
yen kang ibu sarta muwun
kaget prasamya amara
10. pan sira tandarbe ati
yen yuSup iku supena
mangkansa ing wahanane
sadulur sujud sadaya
yuSup dadya narendra
sira sujud maring yuSup
nora wirang kaya sira
11. kang putra umatur aris
ibu sampun pindho karya
pasthi pan sampun ginawe
wonten ing loh makpul ika
kang ibu angandika
kaya ngapa sira besuk
teka nora kudhandhangan
Asmaradana
BalasHapus1. Karya ini adalah Serat Yusup yang dipetik dari sebuah cerita di negaranya, yaitu negara Nangan, adalah sang raja bernama Nabi Yakub, beliau adalah raja yang penuh dengan belas kasih dan kekasih Hyang Suksma.
2. Beliau mempunyai sebelas anak laki-laki yang semuanya telah beranjak dewasa, diceritakan yang tertua bernama Yahuda, tak ada ratu yang mau, berkuasa di dalam kejahatan.
3. Ada dua anak Nabi Yakub yang baik hati, yaitu yang tua bernama Nabi Yusuf dan yang muda bernama Bunyamin, keduanya sangat baik budi dan pekertinya.
4. Begitulah keadaanya, pada saat Yusuf berusia dua belas tahun dia terlihat bercahaya. Pada suatu hari di malam Jumat Yusuf bercahaya saat dipangkuan ayahnya, ayahnya sangat menyayangi Yusuf.
5. Yusuf lalu bangun, berkata kepada ayahnya, dia menceritakan tentang mimpinya, dia bermimpi ada bulan, matahari, serta bintang-bintang yang berjumlah sebelas.
6. Bulan, matahari, serta bintang-bintang yang berjumlah sebelas itu bersujud kepada ku (Yusup), seperti itulah keadaannya. Sang ayah lalu berkata: Aduh anakku nyawaku, diamlah nak tentang hal ini, janganlah kamu menceritakan mimpimu itu kepada orang lain.
7. Jangan cerita kepada saudara-saudaramu juga, jika kau ceritakan mereka akan menganiayamu, jangan bercerita ya nak. Jika kamu ingin tahu tentang arti mimpimu, yaitu bulan diumpamakan ayahmu ini.
8. Matahari diumpamakan ibumu, dan bintang yang berjumlah sebelas itu adalah semua saudaramu. Janganlah kamu bercerita walau kepada ibu kamu.
9. Mendengar perkataan ayahnya, istrinya berlari kepada putra-putranya sambil mengelus dada, putra-putranya mendengar jika ibu menangis, mereka terkejut lalu menghampiri ibunya.
10. Apa aku (ibu) tak punya hati, kalu Yusuf bermimpi begitu keadaanya. Yusuf akan menjadi seorang raja, semua saudara bersujud, aku (ibu) juga bersujud, tanpa rasa malu.
11. Sang putra berkata lirih, ibu jangan begitu, ini semua pasti sudah direncana ada di lauhul ma’ful yang ibu katakan, akan seperti apa jadinya kelak, tak bisa dicegah.
Serat Yusuf berisi Mengisahkan tentang awal kehidupan Nabi Yusuf as. Beliau adalah putra dari istri kedua Nabi Yakub as. Istri pertama Nabi Yakub melahirkan sebelas putra dengan anak tertua bernama Yahuda dan Istri kedua melahirkan dua putra yang bernama Yusuf dan Bunyamin. Suatu hari Nabi Yusuf as bermimpi bahwa Matahari, Bulan dan sebelas bintang datang dan menyembah kepadanya. Ketika ia mengatakan perihal mimpi itu kepada ayahnya, ayahnya mengatakan untuk tidak mengatakan mimpi itu kepada siapapun termasuk saudara-saudaranya agar tidak menimbulkan rasa iri hati.
Secara Estetika Serat Yusuf berisi kumpulan tembang-tembang, yang akan dibahas dalam hal ini adalah pupuh Asmaradana. Asmaradana yang mempunyai guru lagu dan guru wilangan 8i, 8a, 8e, 8a, 7a, 8u dan 8a mempunyai bahasa yang mudah dipahami. Sepertinya pengarang mempunyai kemampuan ilmu agama dan ilmu sastra yang memadai sehingga dapat menuliskannya dalam bentuk tembang macapat.
Alur : maju.
Setting : Mesir
Sudut Pandang : orang ke tiga.